Bijna 40% van de jongvolwassenen van 22 tot 35 jaar heeft serieus overwogen te emigreren, zo blijkt uit de stadsbarometer van Viisi Hypotheken in oktober 2021. De reden is de oververhitte woningmarkt. “Dat bijna 40% zelfs overweegt om te emigreren, laat zien hoe groot de wanhoop is”, zo zegt Hergen Dutrieux – medeoprichter van Viisi, in een artikel van banken.nl.
Geschreven door: Youri van Heumen
Tilburg – Steeds meer jongeren overwegen emigratie, zo blijkt uit het meest recente onderzoek. Bijna 4 op de 10 jongvolwassenen denkt aan een vertrek, zo blijkt uit de stadsbarometer van Visii Hypotheken. Deze barometer is een periodiek onderzoek, uitgevoerd onder 1020 Nederlandse jongvolwassenen tussen 22 en 35 jaar. Dit periodieke marktonderzoek is uitgevoerd door Kienonderzoek in opdracht van Viisi Hypotheken, vertelt woordvoerder Thomas Bekker. Het onderzoek heeft een betrouwbaarheidspercentage van 95% met een afwijking van 3,1%, zo blijkt uit de onderzoeksverantwoording.
Ruim 75 procent van de ondervraagden geeft aan bang te zijn dat zij het komende jaar geen koopwoning kunnen bemachtigen. De cijfers van het CBS bevestigen dat beeld; 1 op de 5 jongvolwassenen woont nog (met tegenzin) bij zijn ouders. Dit leidt ertoe dat jongeren steeds meer bereid zijn grotere risico’s te nemen om aan een woning te komen. Denk bijvoorbeeld aan hoog overbieden of een eventuele studieschuld verzwijgen. Dat laatste is zelfs strafbaar. Het verzwijgen van een studieschuld kan onder andere leiden tot een directe stopzetting van een hypotheek.
De vaakst voorkomende redenen om te vertrekken zijn onderverdeeld in drie pijlers: emigratie om politieke, persoonlijke en economische redenen. Mensen die emigreren om economische redenen vertrekken omdat ze hopen in een ander land meer kans te hebben op werk of betere kansen om hun bedrijf te exploiteren. De woningmarkt was tot voor kort geen reden om te vertrekken. Althans, tot nu.
Huizenprijzen
De huizen zijn duurder dan ooit tevoren en de overvolle woningmarkt blijft maar doordenderen. In het derde kwartaal van 2021 stonden 44 procent minder huizen te koop dan een jaar eerder. De woningen die wél te koop stonden waren 19 procent duurder, zo blijkt uit de meest recente cijfers van de NVM (Nederlandse Vereniging voor Makelaars). Van de woningen die wel werden verkocht, werd 80 procent van de woningen boven de vraagprijs verkocht.
De gemiddelde verkoopprijs van een bestaande woning steeg naar 419.000 euro, waar de gemiddelde prijs van een nieuwbouwwoning steeg naar 455.000 euro. Daarnaast is er op dit moment een woningtekort van ongeveer 330.000 huizen.
“Om de woningmarkt tot rust te laten komen, moeten we voor 2030 één miljoen woningen bij hebben gebouwd. Dit komt neer op 100.000 woningen per jaar”, zo vertelt Marc van der Lee – woordvoerder van de NVM. Van der Lee geeft ook aan niet te verwachten dat het probleem voor 2030 is opgelost, omdat aantal belangrijke zaken ontbreken. Zo hebben we bijvoorbeeld een demissionair kabinet waardoor belangrijke beslissingen sneller worden uitgesteld, er is geen Minister van Ruimtelijke Orde, er is een groot tekort aan bouwmaterialen en kampen we met een groot tekort aan vakmensen.
Mensen die verhuisplannen hebben, moeten hun woning eerst zien te verkopen voordat zij een nieuwe kunnen kopen. “Het probleem hier is dat er steeds minder huizen te koop worden aangeboden, waardoor mensen hun huis dus niet gaan verkopen omdat zij geen nieuwe kunnen vinden. Op deze manier creëer je een sneeuwbaleffect waardoor de huizenmarkt steeds dichter gaat zitten”, legt Van der Lee uit.
Overdrachtsbelasting
De overheid heeft weldegelijk geprobeerd starters meer kansen te bieden op de woningmarkt. Denk bijvoorbeeld aan het afschaffen van de overdrachtsbelasting. Uiteindelijk bleek deze maatregel verre van het gewenste effect te hebben. Integendeel zelfs, de doelgroep voor wie de maatregel is ingevoerd heeft het uitgespaarde bedrag bij het koopbudget geteld. Hierdoor werd er dus nóg meer geld geboden op woningen waar starters eigenlijk het geld niet voor hadden. Ten slotte benadrukt Van der Lee dat de overheid onvoldoende haar verantwoordelijkheid neemt om de woningcrisis op te lossen. In de onderstaande grafiek (1) kan je zien wat de gemiddelde prijs van een koopwoning in jouw provincie is.
Grafiek 1; Made with LocalFocus – geraadpleegd op 4-11-2021.
Trends
Emigratie is niet iets van de afgelopen jaren. Sterker nog, sinds 2010 is er een trend te zien in de emigratiecijfers van het CBS. Waar het aantal emigranten in 2010 op ruim 121.000 stond, is het aantal (10 jaar later) in 2020 gestegen naar bijna 153.000. De coronacrisis leidde tot een lichte daling in het aantal emigranten zoals te zien is in onderstaande grafiek 1. Daarnaast voorspelt het CBS wel een forse toename van het aantal emigranten. De verwachting is dat in 2040 circa 185.000 Nederlanders het land zullen verlaten. Volgens migratiehulpplatform Joho.org heeft de stijgende emigratietrend een aantal oorzaken.
Denk bijvoorbeeld aan de globalisering waardoor grensgebieden steeds dichterbij komen, dat er steeds minder drempels voor buitenlandse vestiging zijn én wonen in het buitenland wordt alsmaar aantrekkelijker door de verbeterde internationale mobiliteit.
De onderstaande grafiek (2) illustreert zowel de emigratieaantallen inclusief administratieve correcties als de trendlijn van het afgelopen decennium.
Grafiek 2; inclusief administratieve correcties – CBS/Statline
Verificatie CBS-cijfers
Elke emigrant dient zichzelf uit te schijven in de gemeente waarin hij/zij woonachtig is. Dit moet uiterlijk vijf dagen voor vertrek gebeuren. Het CBS heeft zijn emigratiecijfers gebaseerd op de emigratieaantallen uit het bevolkingsregister – ook wel bekend als het BRP (Basisregistratie Personen). Uit platform Emigreren.nu blijkt dat niet iedere Nederlander zijn vertrek registreert in het bevolkingsregister.
Monique Peterzen, woordvoerder van het CBS, legt uit dat de gepubliceerde cijfers over emigratie uit twee delen bestaan. Enerzijds de ‘echte’ emigratie: dit zijn personen die zich afgemeld hebben bij hun woongemeente en zich dus zelf hebben laten uitschrijven uit de BRP. En anderzijds de zogenoemde administratieve afvoeringen. Dit zijn verwijderingen van personen uit het gemeentelijke bevolkingsregister van een gemeente nadat de gemeente heeft vastgesteld dat de verblijfplaats van deze persoon niet bekend is, deze persoon niet bereikbaar is en hoogstwaarschijnlijk geen inwoner meer is van een Nederlandse gemeente.
“Van het eerste deel weten we dus zeker dat de persoon Nederland heeft verlaten en zich in een ander land heeft gevestigd. Van het tweede deel weten we dat niet zeker, wat wel vaststaat is dat de gemeente na onderzoek heeft vastgesteld dat een persoon niet meer op het laatst bekende adres in die gemeente woonachtig is en ook niet in een andere gemeente in Nederland woont.
De gemeente schrijft na het onderzoek deze persoon uit. De laatste jaren bestaat ongeveer 80-85 procent van de emigratie uit ‘echte’ emigratie en de rest uit administratieve afvoeringen”, vertelt Peterzen.
Wat weten we over de afkomst van migranten?
Het begrip ‘emigranten’ wordt onderverdeeld in twee categorieën. Aan de ene kant staan de eerste generatie emigranten, waar aan de andere kant de tweede generatie staat. Er wordt dus rekening gehouden met personen die zelf in het buitenland zijn geboren, maar in Nederland wonen (de eerste generatie) en personen die in Nederland zijn geboren (de tweede generatie). Van alle emigranten die gedurende het vorige kalenderjaar vertrokken, had 13,2 procent een Nederlandse achtergrond. Dat waren 20 198 personen. Het overgrote merendeel van alle emigranten, staat dus bekend als de eerste generatie migranten.
Daarbij valt de leeftijd in algemene zin op, want 70,1 procent van alle emigranten in 2020 was tussen de 15 en 40 jaar. Met andere woorden: 106.885 van de 152.494 emigranten was tussen de 15 en 40 jaar. Bovendien blijkt dat mannen meer dan twee keer zo vaak emigreren als vrouwen en behoren emigranten die uit Nederland weggaan meestal tot de bovenste inkomensklassen.
Welke landen zijn populair onder emigranten?
Van alle mensen die in Nederland geboren zijn, emigreerde 25,6 procent naar onze buurlanden: België (14,1 procent) en Duitsland (11,5 procent) zijn erg populair. Spanje, Engeland en de Verenigde Staten volgen. Bij de tweede generatie emigranten zijn Polen en Turkije de vaakst genoemd migratielanden. Deze landen zijn voor personen met een eerste generatie achtergrond aanzienlijk minder populair.
Van alle emigranten in 2020 had 91,5 procent een eerste generatie migratieachtergrond. Zij zijn dus niet in Nederland geboren. In 2020 waren dat 121.034 personen. De grootste groep emigranten van de eerste generatie komt uit Polen, met 16.331 mensen in 2020. Van andere grote groepen uit Nederland met een migratieachtergrond vertrokken er 8467 naar Duitsland en 5988 naar Roemenië, zo meldt het CBS. Hieronder zie je een tabel met de meest populaire landen onder emigranten.
Grafiek 3; CBS-statline – geraadpleegd op 4-11-2021.